Bölüm 05: Başlıca Dijital Reklam Mecraları ve Kanalları
Bu bölüm artık AdTech altyapısından çıkıp, reklamların hangi ortamlarda (mecralarda) yayınlandığı konusuna geçiyor.
Yani buradan itibaren göreceklerin, dijital reklamcılığın uygulama yüzü olacak.
💡 Arka Plan
📰 İnternet Öncesi Geleneksel Mecralar
İnternet öncesinde reklamlar şu geleneksel mecralarda yapılırdı:
- 📰 Gazeteler ve dergiler
- 📺 TV reklamları
- 📻 Radyo
- 🪧 Billboardlar ve broşürler
Bu kanallar tek yönlü iletişime dayanıyordu (markadan kitleye).
🌐 İnternetin Gelişiyle Ne Değişti?
İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte markaların kullanabileceği yeni dijital kanallar ortaya çıktı.
Artık reklamlar sadece mesaj iletmek için değil, ölçülebilir, hedeflenebilir ve kişiselleştirilebilir hale geldi.
🔁 Medium ve Channel Arasındaki Fark
Metinde bu iki terim açıklanıyor çünkü sıkça karıştırılır 👇
| Terim | Tanım | Örnek |
|---|---|---|
| Medium (Medya Türü) | Reklam mesajının iletildiği genel ortam | İnternet, TV, Basılı Yayın, Radyo |
| Channel (Kanal) | Medya türü içindeki belirli platform veya yol | Örneğin internet medium’unda: Sosyal medya, arama motoru, e-posta, display reklam |
🧠 Basit Örnek:
- Medium: İnternet
- Channel: Facebook Ads, Google Search, YouTube, Display Network
💡 Not: Kitapta da belirtildiği gibi, bu iki terim bazen birbirinin yerine kullanılabilir.
Örneğin “internet”, hem bir medium hem de bir channel olarak sayılabilir.
🧩 Medium ve Channel — Nihai Tanımlar
Kitap burada bu iki kavramı resmen tanımlıyor (artık bu tanımları kullanarak ilerleyecek):
🔹 Medium (Medya Türü):
Bir iletişim biçimidir — sözel (verbal) veya sözel olmayan (non-verbal) iletişim yolu.
Örnekler:
- Metin reklamları (text ads)
- Görsel reklamlar (image ads)
- Video reklamları
- Radyo reklamları
👉 Yani “reklamın içeriği veya formatı” medium’dur.
Reklamın nasıl bir şey olduğuna odaklanır.
🔹 Channel (Kanal):
Mesajın dağıtıldığı veya iletildiği platform ya da araçtır.
Örnekler:
- Display reklamcılık
- Sosyal medya reklamları
- TV reklamcılığı
👉 Yani “reklamın nerede / hangi platformda yayınlandığı” channel’dır.
Reklamın nerede gösterildiğine odaklanır.
🎥 Örnekle Açıklarsak:
Bir video hazırlarsan bu medium‘dur, ve onu Facebook’ta yayınlarsan bu channel‘dır.
💻 Advertising Mediums — Reklam Mecraları
Kitap burada dijital reklam mecralarının tarihsel gelişimine geçiyor.
Ve başa dönüyor — internetin ortaya çıkmasından önce basılı medya dünyasındaki reklamcılık, insanların reklam kampanyalarını elle oluşturmasına, yapılandırmasına ve yürütmesine dayanan manuel bir süreçti.
Ancak internet, bu süreçlerin yapılma biçimini tamamen değiştiren teknolojik bir devrimi beraberinde getirdi.
🕹️ İlk Dijital Reklam: 1994 AT&T Banner Ad
Bu sayfada gösterilen siyah banner, dünyadaki ilk çevrim içi reklamtır.
📅 Detaylar:
- Yayın tarihi: 27 Ekim 1994
- 📍 Site: HotWired.com (şimdiki Wired.com)
- 👤 Marka: AT&T
- 🗨️ Metni: “Have you ever clicked your mouse right HERE? YOU WILL.”
Bu reklam, internette banner reklamcılığın başlangıcını simgeler.
O dönemde kullanıcılar reklamlara tıklama fikrine tamamen yeniydi — bu yüzden bu banner, reklamcılık tarihindeki dönüm noktası olarak kabul edilir.
📊 Özet Tablo:
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Medium tanımı | Reklamın türü (örneğin video, metin, resim, ses) |
| Channel tanımı | Reklamın yayınlandığı mecra (örneğin Facebook, Google, TV) |
| İlk dijital reklam | AT&T – HotWired, 1994 (banner reklam) |
| Önemi | Online reklamcılığın başlangıcı ve “banner ad” döneminin doğuşu |
🧱 Text and Image Ads – Günümüzdeki Formatları
📝 1. Text Ads (Metin Reklamları)
Metin reklamları, yalnızca yazı içeren, görsel veya animasyon barındırmayan reklamlardır.
En çok kullanılan örnek: Google Search Ads (eski adıyla AdWords).
📍 Özellikleri:
- Başlık, açıklama ve URL’den oluşur
- Hedeflenen anahtar kelimelerle tetiklenir (örneğin “cheap flights” araması)
- Kullanıcı arama yaptığında ilgili metin reklam sonuçların üstünde veya yanında görünür
- Reklam tıklamalarına göre ücretlendirilir (CPC – Cost Per Click modeli)
📊 Avantajları:
- Arama niyetine doğrudan hitap eder (kullanıcı zaten o konuyla ilgilidir)
- Hızlı sonuç verir, metin kolay güncellenebilir
🧠 Örnek Kullanım Alanları:
- Google Ads arama ağı
- LinkedIn text ads
- Bing Ads
📌 Sayfada Gösterilen Örnekler:
-
*“Build a Demand Side Platform With the AdTech Specialists”* - “Internet Marketing & SEO – Join our one hour webinar…”
🖼️ 2. Image Ads (Görsel Reklamlar)
Görsel reklamlar (banner ads olarak da bilinir), markaların grafik tabanlı reklam formatlarıdır.
Bunlar, web sitelerinde veya uygulamalarda görüntülenir.
📍 Özellikleri:
- Görseller, marka logoları, kısa metinler, ürün fotoğrafları içerir
- Genellikle Display Advertising ağı üzerinden gösterilir (örneğin Google Display Network)
- Farklı boyut ve yerleşim seçenekleri vardır (örneğin 300x250, 728x90, 160x600 gibi)
📊 Avantajları:
- Marka bilinirliği yaratmak için idealdir
- Görsel çekicilik sayesinde kullanıcı ilgisini artırır
🧠 Örnek Kullanım Alanları:
- Haber sitelerinde banner alanları
- Uygulamalardaki reklam bölmeleri
- Yeniden hedefleme (retargeting) kampanyaları
📸 Sayfadaki Örnekler:
- Oppo Reno – mobil cihaz reklamı (uzun dikey banner)
- Brilliant Earth – takı markası (kare banner)
- Custom Home Builders – emlak sektörü reklamı (yatay banner)
📊 Text vs Image Ads Karşılaştırması:
| Tür | İçerik | Nerede Görülür | Avantaj |
|---|---|---|---|
| Text Ads | Sadece metin | Arama sonuçları, sosyal medya | Niyet odaklı hedefleme |
| Image Ads | Görsel + metin | Web siteleri, uygulamalar | Marka bilinirliği artırır |
📰 Native Ads (Yerel Reklamlar)
🔹 Tanım:
Native ads, bulunduğu sayfanın içeriğine doğal bir şekilde uyum sağlayan, yani “reklam gibi görünmeyen” reklamlardır.
Amaç: Kullanıcı deneyimini bozmadan reklamı organik içerikmiş gibi göstermek — örneğin bir haber sitesindeki önerilen yazılar veya sosyal medyadaki sponsorlu gönderiler gibi.
💡 Nasıl Çalışır:
- Sayfa tasarımı, yazı tipi, renk paleti gibi unsurlara bilinçli olarak benzer görünür
- Kullanıcının dikkatini rahatsız etmeden ilgisini çeker
- Ancak, kullanıcıyı yanıltmamak için “Sponsored”, “Ad”, “Promoted” gibi bir açıklama eklenmek zorundadır
📍 Nerelerde Kullanılır:
- İçerik yoğun siteler (haber siteleri, bloglar, dergiler)
- Sosyal medya platformları (örnek: Facebook, LinkedIn, TikTok, Instagram “Sponsored Posts”)
⚙️ Teknik Olarak Nasıl Sunulurlar?
Text ve image ads gibi native ads’ler de HTML, JavaScript, iframe veya SafeFrame etiketleriyle yayınlanabilir.
Ancak burada en önemli fark, görsel entegrasyon ve içerik bağlamıdır.
🧱 Native Ad Türleri (IAB’ye göre)
IAB (Interactive Advertising Bureau) 2019 rehberine göre, birkaç ana yerel reklam formatı vardır.
Bu sayfada ilk ikisi anlatılıyor 👇
1️⃣ Content Recommendation Ads (İçerik Öneri Reklamları)
(Önceden “content recommendation widgets” olarak biliniyordu)
Bu tür native reklamlar genellikle makale veya haberlerin altında görünür:
- 📰 “From the web” (Web’den)
- 🧭 “Recommended for you” (Sizin için önerilenler)
🔹 Amaç:
Kullanıcıyı başka bir siteye veya markalı içeriğe yönlendirmek.
🔹 Görünüm:
Makalelerin devamıymış gibi görünür, ama aslında sponsorlu içeriklerdir.
🔹 Nerede görünür:
Genellikle makalelerin altında veya yanında içerik öneri alanlarında.
🔹 Örnek sağlayıcılar:
Taboola, Outbrain, Revcontent
📱 Sayfadaki laptop ve telefon görselleri tam da bu tür reklam örneklerini gösteriyor.
2️⃣ In-feed veya In-content Ads (Akış İçi Reklamlar)
Bu reklamlar, kullanıcının okuduğu içerik akışı içinde görünür.
Yani örneğin:
- Bir haber akışında 3. veya 4. sırada “Sponsored Post” olarak,
- Bir makale içinde doğal olarak yerleştirilmiş görsel veya metin reklam olarak çıkar.
🔹 Örnekler:
- Instagram’da “sponsorlu” gönderiler,
- LinkedIn’de “Promoted” post’lar,
- Twitter/X’te “Ad” etiketiyle çıkan tweet’ler.
🔹 Amaç:
Kullanıcı akışını bozmadan markanın mesajını iletmek.
📊 Native Ad Türleri Karşılaştırması:
| Tür | Nerede Görünür | Özellik |
|---|---|---|
| Content Recommendation Ads | Makale sonu / kenar alan | “From the web”, “Recommended for you” ibareleriyle içerik önerisi gibi görünür |
| In-feed / In-content Ads | İçerik akışı veya makale içinde | Normal gönderi ya da haberle aynı biçimde görünür, “Sponsored” etiketi taşır |
🧩 In-Feed Native Ads vs. In-Content Native Ads
Bu iki format, kullanıcıların içerik akışında fark etmeden gördüğü en yaygın yerel reklam biçimleridir.
Sayfadaki görseller (örneğin “POPSUGAR” sitesindeki Delta reklamı) bu farkı örneklendiriyor.
📰 In-Feed Native Ads
“In-feed native ads” makale listelerinde veya içerik akışlarında (örneğin bir haber akışında ya da sosyal medya feed’inde) görünür.
📍 Özellikleri:
- Tasarım ve tipografi, bulunduğu siteyle aynıdır — içerikle “karışır”
- Kullanıcı sayfada aşağı kaydırırken, bu reklamlar normal haber veya gönderi gibi görünür
- Kullanıcı akış deneyimi bozulmaz (“uninterrupted flow”)
🧠 Örnekler:
- Instagram veya LinkedIn’deki “Sponsored” post’lar
- POPSUGAR’daki Delta Airlines reklamı (görseldeki örnek)
- Haber sitelerindeki “önerilen hikaye” şeklinde çıkan sponsorlu makaleler
📄 In-Content Native Ads
“In-content native ads” doğrudan bir makalenin içinde, yani paragraflar arasında veya sonunda yer alır.
📍 Özellikleri:
- Görsel veya metin olarak sunulur, makale akışına doğal biçimde entegre olur
- Okuma deneyimini bölmez
- Genellikle ürün tanıtımı, sponsorlu yazı veya öneri şeklinde görünür
🧠 Örnekler:
- Blog yazısının içinde “Önerilen ürün” kutucukları
- Reçete sayfalarında “Bu ürünleri dene” önerileri
📊 In-Feed vs In-Content Karşılaştırması:
| Tür | Nerede Görünür | Kullanıcı Deneyimi | Örnek |
|---|---|---|---|
| In-Feed Native Ads | Haber veya sosyal medya akışında | İçerik akışına tamamen entegre | Instagram “Sponsored” post |
| In-Content Native Ads | Makale içinde | Okuma deneyimini bozmadan yerleşir | Blog içi öneri |
🧱 Branded / Native Content (Markalı İçerik)
Burada native reklamın bir başka güçlü formuna geçiliyor — Branded Content (ya da Sponsorlu İçerik).
🔹 Tanım:
Markaların kendi hikâyelerini, ürünlerini veya mesajlarını editoryal içerik biçiminde sundukları reklamlardır.
Yani marka, bir medya kuruluşuna ödeme yaparak kendi içeriğini yayınlatır.
Ama bu içerik bir “reklam spotu” değil, haber veya makale tarzında yazılmış olur.
📍 Farkı:
- Diğer native reklamlardan farklı olarak kullanıcıyı başka bir siteye yönlendirmez
- İçerik direkt olarak sitenin kendi sayfasında yayınlanır
- Genellikle “Sponsored by [marka adı]” etiketiyle belirtilir
🧠 Netflix Örnekleri:
Netflix, dizilerini tanıtmak için The New York Times’ta yayınladığı sponsorlu makaleler:
📺 Orange Is the New Black
Kadın mahkumların toplumsal hikâyeleri üzerine bir yazı
🏛️ House of Cards
Siyaset ve medya ilişkilerini işleyen bir makale
Bu tür içerikler, markanın mesajını bilgilendirici, kültürel veya sosyal bir bağlamda ilettiği için daha güvenilir görünür.
📊 Branded Content Özellikleri:
| Tür | Nerede Görünür | Kullanıcı Deneyimi | Örnek |
|---|---|---|---|
| Branded Content | Yayıncı sitenin kendi editoryal içeriği olarak | Bilgilendirici makale gibi görünür | Netflix – Orange Is the New Black kampanyası |
Kaynak: The New York Times Kaynak: The Atlantic Bu tür markalı içeriklerin oluşturulması genellikle marka ile yayıncının editoryal ekipleri arasında işbirliği yapılmasını gerektirir. Bu da diğer yerel reklam türlerine kıyasla daha yaratıcı ve ilgi çekici içeriklerin ortaya çıkmasına yol açar.
🎬 Video Reklamlar
🔹 Tanım:
Video reklamcılığı, reklamların geleneksel statik biçimleri (örneğin banner reklamlar) yerine video biçiminde gösterilmesini ifade eder.
💡 Önemli: Video reklamcılığını televizyon reklamcılığı ile karıştırmamaya çalışın — aynı şey değildirler; ancak çevrimiçi yayın hizmetlerinin artması nedeniyle bu ikisini ayırt etmek giderek zorlaşmaktadır.
📍 Nasıl Çalışır:
Kanal türüne bağlı olarak, bir video reklam sunmak; bir görsel, metin ya da yerel reklam sunmaya benzerdir. Tek fark, yaratıcı içeriğin (yani videonun) web sayfasının bir parçası olarak değil, bir video oynatıcı içinde görüntülenmesidir.
Ayrıca, çoğu video reklam IAB Tech Lab tarafından geliştirilen protokoller aracılığıyla sunulur.
🎥 Video Reklam Protokolleri
📋 VAST (Video Ad Serving Template)
VAST, reklamverenlerin ve yayıncıların video reklam sunarken karşılaştıkları birçok uyumluluk sorununu çözer.
📍 Özellikleri:
- MP4, 3GP ve MOV gibi birçok farklı video formatını destekler
- Reklamları videonun başında (pre-roll), ortasında (mid-roll) veya sonunda (end-roll) gösterebilir
- Duraklatma veya reklam atlama gibi bazı etkileşimli özellikler sunar
📱 Görsel açıklaması: Reklamlar “Ad Pod” içinde sıralanır; video öncesi, ortası ve sonrası reklam molaları gösterilir.
📋 VPAID (Video Player Ad Interface Definition)
VPAID, reklamverenlerin zengin, etkileşimli reklamları kullanıcılara sunmasına ve kullanıcıların bu video reklamlarla nasıl etkileşim kurduğuna dair veri toplamasına olanak tanır.
📍 Özellikleri:
- Kullanıcıların daha fazla bilgi almak için farklı sekmelere tıklayıp tıklamadıkları gibi veriler toplar
- Form doldurmak, anket tamamlamak veya oyun oynamak gibi etkileşimleri ölçer
⚠️ Güncelleme: 2017 yılında IAB Tech Lab, VPAID standardını kullanımdan kaldıracağını ve etkileşimli işlevler sağlamak için SIMID ile, ölçüm ve doğrulama için OMID ile değiştireceğini duyurdu.
📋 VMAP (Video Multiple Ad Playlist)
VMAP, içerik oluşturucuların — yani videoyu hazırlayanların — reklam aralarının nereye yerleştirileceğini belirlemelerine olanak tanır.
📍 Özellikleri:
- İçerik içindeki reklam araları
- Her aranın zamanı
- Kaç tane reklam arası olacağı
- Her arada kaç reklamın gösterileceği
Bu, video oynatıcının kendisini kontrol etmeyen ama video deneyimini yönetmek isteyen içerik üreticileri için özellikle faydalıdır.
🎨 Zengin Medya Reklamları (Rich Media Ads)
🔹 Tanım:
Rich Media, etkileşimli bir reklamcılık biçimidir ve animasyonlu görseller (örneğin GIF’ler), ses dosyaları ve videolar içerebilir.
Geleneksel metin ve görsel reklamlardan farklı olarak, zengin medya reklamlar genellikle kullanıcının reklamla etkileşime girmesine olanak tanıyan unsurları içerir.
📍 Rich Media Formatları:
🖼️ Bannerlar
Standart metin bannerlarına benzer, ancak etkileşimli öğeler içerirler.
📈 Genişleyen Reklamlar (Expanding Ads)
Normal bir banner reklam olarak başlar, ancak kullanıcı tıkladığında genişler. Farklı yönlere doğru açılabilir (örneğin sağdan sola ya da yukarıdan aşağıya).
🚀 Geçiş Reklamları (Interstitials)
Sayfa içeriğinin üzerinde yüzen zengin medya reklamlarıdır.
💡 Lightbox Reklamları
Genişleyen reklamlara benzer şekilde çalışır, ancak genellikle tüm ekranı kaplar. Kullanıcı reklamın üzerine geldiğinde (örneğin en az iki saniye beklediğinde) veya tıkladığında genişler.
⚙️ Teknik Standartlar:
Bu reklamlar genellikle HTML5 veya JavaScript kullanılarak oluşturulur ve VAST ya da MRAID (Mobile Rich Media Ad Interface Definition) adlı IAB standardını kullanabilir.
MRAID, zengin medya reklamlarını mobil uygulamalarda görüntülemek için kullanılan bir uygulama programlama arayüzüdür (API).
🔊 Sesli Reklamlar (Audio Ads)
🔹 Tanım:
Metin, görsel ve video reklamlar on yılı aşkın süredir çevrimiçi reklamcılığa hâkim olsa da, sesli reklamlar giderek popülerlik kazanmaktadır.
Podcast’lerin, müzik yayın servislerinin ve dijital radyonun popülerliğinin artmasıyla birlikte, sesli reklamlar markalar ve reklamverenler için hızla yeni bir reklam mecrasına dönüşmektedir.
📍 Teknik Standartlar:
Video ve ses dosyaları arasındaki benzerlikler nedeniyle, yayıncılar ve reklamverenler VAST 4.1 sürümünü kullanarak reklamları sunabilir ve ilgili verileri toplayabilirler.
📝 Not: Bir zamanlar sesli reklamların sunulması için DAAST (Digital Audio Ad Serving Template) adlı ayrı bir standart bulunmaktaydı; ancak bu standart daha sonra VAST 4.1 sürümüne dahil edilmiştir.
📍 Sesli Reklam Formatları:
🖼️ Eşlik Eden / Banner Reklamlar (Companion/Banner Ads)
Web sayfalarında veya mobil uygulamalarda gördüğünüz banner reklamlara benzer şekilde, bu tür reklamlar da bir kullanıcı bir ses dosyası (örneğin bir podcast veya müzik) dinlerken ekranda görüntülenebilir.
📦 Reklam Paketleri (Ad Pods)
Video reklamcılığında kullanılan “ad pod”lara benzer şekilde, bu format bir veya birden fazla sesli reklamı tek bir ses dosyası içinde çalıştırmak için kullanılabilir.
Bu reklamlar, pre-roll (içerikten önce) veya mid-roll (içerik sırasında) biçiminde gösterilebilir.
🎯 Dinamik Reklamlar (Dynamic Ads)
Kitlelere aynı mesajı iletmek için tasarlanmış statik sesli reklamlardan farklı olarak, dinamik reklamlar, kullanıcı hakkında bilinen bilgilere (örneğin konumu, günün saati ve hatta hava durumu gibi) dayalı olarak değişen içerik sunar.
🌐 Reklam Kanalları
💻 Web Reklamcılığı (Web Advertising)
Web reklamcılığı, çevrimiçi reklamcılığın köklü biçimlerinden biridir. İnternetin 1990’ların sonlarında yaygınlaşmasıyla birlikte, markalar ve ajanslar için erişilebilir ilk reklam kanalı olmuştur.
📍 Kapsamı:
Bu kanal, masaüstü bilgisayarlarda, dizüstü bilgisayarlarda ve mobil cihazlarda (akıllı telefonlar ve tabletler) web tarayıcılarında gösterilen reklamlara karşılık gelir.
⚙️ Teknik Çalışma:
Reklamların (metin, görsel veya video fark etmeksizin) web tarayıcılarında görüntülenmesi, sayfanın içeriğine HTML veya JavaScript kodu eklenmesini gerektirir.
Tarayıcı bu kodu yükledikten sonra, sayfa içeriğiyle birlikte reklamı da yükler ve kullanıcıya gösterir.
📱 Sosyal Medya Reklamcılığı (Social Media Advertising)
🔹 Tanım:
Facebook, LinkedIn ve Twitter gibi sosyal medya ağları web ve mobil uygulama reklamcılığı kategorilerine dâhil edilebilse de, aslında kendi başlarına birer reklam kanalıdır.
📍 Özellikler:
Facebook, Twitter, Pinterest, LinkedIn ve Instagram gibi birçok popüler sosyal medya sitesi, yerel reklamcılığı (native advertising) kullanır.
Bu tür reklamlarda, reklamlar haber akışının içinde veya yanında görünür ve bu sayede organik içerikmiş gibi algılanır.
📊 Avantajları:
🎯 Yeniden Hedefleme
Reklamverenler, markaya verdikleri e-posta adreslerini kullanarak kullanıcıları yeniden hedefleyebilir; bu da genellikle yüksek dönüşüm oranlarıyla sonuçlanır.
📈 Güçlü Hedefleme
Facebook ve LinkedIn gibi bazı sosyal medya platformları, kullanıcıların isim, yaş, konum, ilgi alanı ve eğitim düzeyi gibi ayrıntılı demografik ve davranışsal verilerini toplar. Bu sayede markalara güçlü hedefleme (audience targeting) imkanları sunar.
💰 Maliyet Avantajı
Ekran (display) veya video reklamcılığı gibi diğer reklam kanallarına kıyasla, sosyal medya reklamcılığı hem erişim hem de dönüşüm açısından daha uygun maliyetli olabilir.
🛡️ Ad-Blocker Direnci
Sosyal medya platformlarında gösterilen reklamların çoğu yerel reklam (native ad) formatında olduğu için, genellikle daha fazla etkileşim alır (görülme, tıklama, beğeni vb.) ve geleneksel banner reklamlara göre reklam engelleme yazılımlarına (ad-blockers) karşı daha dirençlidir.
📺 Gelişmiş TV Reklamcılığı (Advanced TV)
🔹 Tanım:
TV reklamcılığı uzun zamandır birçok marka ve ajans için temel taş olmuştur.
Geniş bir kitleye ulaşabilme, ilgi çekici ve genellikle eğlenceli mesajlarla marka bilinirliğini artırma ve satışları yönlendirme gücü sağlar.
Geleneksel TV hâlâ güçlü bir şekilde varlığını sürdürse de, yeni TV biçimleri ortaya çıkmaktadır.
📺 Yeni TV Türleri:
🎯 Advanced TV (Gelişmiş TV)
IAB tarafından, geleneksel yayın, kablo veya uydu bağlantıları dışındaki tüm TV türlerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
📡 OTT (Over-the-top)
OTT, dijital içeriğin bağlı bir TV’ye aktarılmasını sağlayan cihaz veya hizmetleri ifade eder.
OTT hizmetlerine örnekler:
- Netflix
- Hulu
- HBO GO
- Amazon Prime
- Disney+
- Apple TV+
- Roku
- ZEE5
📺 Connected TV (Bağlı TV)
CTV, internete bağlanabilen ve kullanıcıların OTT yayın hizmetlerinden video içerik izlemelerini sağlayan cihazlardır.
Örnekler:
- Akıllı TV’ler (smart TV’ler)
- Oyun konsolları
- Yayın cihazları (streaming devices)
📝 Not: IAB Tech Lab, masaüstü bilgisayarları, dizüstüleri, akıllı telefonları ve tabletleri CTV kapsamında değerlendirmez.
🎯 Addressable TV (Hedeflenebilir TV)
Geleneksel doğrusal TV reklamlarının aksine, addressable TV, aynı program sırasında farklı izleyicilere farklı reklamlar gösterebilir.
Nasıl Çalışır:
- Internet Protocol TV (IPTV) üzerinden toplanan verileri kullanır
- Bağlı TV’leri, OTT cihazlarını, hizmetleri ve set-top box’ları kapsar
Örnek: Seattle’da Mad Men izleyen bir kişi, Portland’daki başka bir Mad Men izleyicisinden farklı bir reklam görebilir.
📊 Avantajlar ve Zorluklar:
Yukarıda belirtilen tüm sistemler, geleneksel TV’nin sunamadığı birçok yeni avantaj sağlar:
- Hedefleme (targeting)
- Ölçümleme (measurement)
- Attribution (ilişkilendirme)
Ancak, birçok teknolojik engel nedeniyle, sektör bu avantajları yüksek doğrulukta ve geniş ölçekte sunabilmekten hâlâ birkaç yıl uzaktadır.
🏙️ DOOH Reklamcılığı (Digital Out-of-Home)
🔹 Tarihçe:
İnternet öncesi dönemde açıkhava reklamcılığı (OOH – Out-of-Home) oldukça popüler bir mecraydı.
Geleneksel OOH Alanları:
- Reklam panoları (billboards)
- Sokak mobilyaları (örneğin otobüs durakları ve telefon kulübeleri)
- Taksilerde, otobüslerde ve metro duvarlarında reklam alanları
📱 Dijital Dönüşüm:
OOH ekranlarındaki teknolojik gelişmelerin (örneğin dijital ekranlar, internet bağlantısı ve sensörler) sayesinde, dijital açıkhava reklamcılığı (DOOH) bu geleneksel reklamcılık biçimine yeni bir soluk getiriyor.
Bu gelişme, markalar ile ajansların yeni yaratıcı formatları keşfetmelerine olanak tanıyor.
🎯 DOOH Özellikleri:
- Yüz tanıma teknolojisi ile etkileşimli dijital billboard’lar
- Gerçek zamanlı içerik güncellemeleri
- Hava durumu, trafik durumu gibi dinamik bilgilerle entegrasyon
⚠️ Mevcut Zorluklar:
DOOH, dijital reklamcılıktaki en heyecan verici trendlerden biri olmasına rağmen, şu konularda başlangıç zorlukları yaşamaktadır:
- Medya satın alma süreci
- Attribution (ilişkilendirme)
- Ölçümleme
- Hedefleme
Bununla birlikte, bu alanların tümü AdTech (Advertising Technology) şirketleri için büyük fırsatlar sunmaktadır ve önümüzdeki yıllarda bu sorunların çözülmesi beklenmektedir.
🔍 Arama Reklamcılığı (Search Advertising)
🔹 Tanım:
Bir ürün veya hizmeti çevrimiçi olarak aradığınızda, Google, Bing veya DuckDuckGo gibi arama motorları, organik (doğal) ve sponsorlu (ücretli) sonuçların bir karışımını gösterir.
Arama motorları, hangi sonuçların sponsorlu, hangilerinin organik olduğunu belirtmenin çeşitli yollarına sahiptir.
📍 Nasıl Çalışır:
Sponsorlu reklamlar, kullanıcılar reklamverenin sunduğu ürün veya hizmetlerle eşleşen anahtar kelimeleri arama motoruna girdiğinde görüntülenir.
Bu şekilde reklamlar, kullanıcının yaptığı aramayla doğrudan ve mükemmel şekilde eşleşir.
📊 Avantajları:
🎯 Açık Niyet (Explicit Intent)
Arama reklamları, kullanıcıların açık niyetine dayandıkları için oldukça etkili kabul edilir; yani kullanıcıların ne aradığını tahmin etmek yerine doğrudan belirli bir amaca yanıt verirler.
📰 Native Ad Formatı
Bu reklamlar, yerel reklam (native ad) biçiminde görüntülenir.
📈 Yüksek Performans
Bu faktörlerin her ikisi de, arama reklamlarının tıklama oranı (click-through rate) ve dönüşüm oranlarını, banner reklamlara kıyasla çok daha yüksek hale getirir.
🏢 Kimler Arama Reklamı Sunar?
🔍 Arama Motorları
Çoğu arama motoru şirketi, arama sonuçlarında reklamların görüntülenmesine olanak tanıyan platformlar işletir.
Örnekler:
- Google: AdWords üzerinden
- Bing: Bing Ads üzerinden
Bu yöntem, arama motorlarının geniş kullanıcı tabanlarını gelir elde edecek şekilde değerlendirmesinin doğal bir yoludur.
📊 Pazar Payları:
- Google: ~%77
- Baidu: ~%9
- Microsoft Bing: ~%8
- Yahoo!: ~%3
- Yandex: ~%1
📰 Yayıncılar (Publishers)
İnternette yapılan aramaların çoğu büyük arama motorları üzerinden gerçekleştirilse de, birçok yayıncı (özellikle e-ticaret siteleri) kendi arama işlevlerine sahiptir ve bu alanlarda genellikle tanıtılan listelemeler (promoted listings) biçiminde reklam göstermeye olanak tanır.
Örnek: Amazon.com üzerinde “smart watch” araması; sayfanın üst kısmında “sponsored” etiketli ürün reklamları yer alıyor.
💰 Kazan-Kazan Durumu:
Bu sitelerdeki arama özellikleri yalnızca kullanıcıların ürün ve hizmetleri bulmasını kolaylaştırmakla kalmaz, aynı zamanda yayıncının satıcılara (advertisers) arama reklamı sunabilmesini de sağlar.
Faydalar:
- E-ticaret sitesi: Yeni bir gelir kaynağı oluşturur
- Satıcı (reklamveren): Satışlarını artırma fırsatı bulur
Artık dijital reklamcılığın ortamlarını ve kanallarını incelediğimize göre, şimdi bu reklamların nasıl sunulduğuna ve kullanıcılara nasıl gösterildiğine bakalım.
🎓 Bölüm Özeti
Bu bölümde dijital reklam mecraları ve kanallarının temellerini öğrendik:
📚 Öğrendiklerimiz:
- 🔁 Medium vs Channel Farkı - Reklamın formatı vs yayınlandığı platform
- 🕹️ İlk Dijital Reklam - 1994 AT&T Banner ve tarihsel önemi
- 📝 Text Ads - Arama odaklı, niyet tabanlı reklamlar
- 🖼️ Image Ads - Görsel çekicilikle marka bilinirliği
- 📰 Native Ads - İçeriğe uyum sağlayan yerel reklamlar
- 🧱 Native Ad Türleri - Content Recommendation, In-Feed, In-Content
- 🎬 Branded Content - Editoryal tarzda markalı içerik
🔑 Ana Çıkarımlar:
- Format Çeşitliliği: Her reklam türünün kendine özgü avantajları var
- Kullanıcı Deneyimi: Native reklamlar, kullanıcı deneyimini bozmadan etkili olabilir
- Hedefleme Farkları: Text ads niyet odaklı, Image ads bilinirlik odaklı
- İçerik Entegrasyonu: En etkili reklamlar, doğal içerik akışına uyum sağlar
📈 Sonraki Bölümlerde:
- Video reklamları ve interaktif formatlar
- Sosyal medya reklam mecraları
- Mobil reklam formatları
- Programatik reklam sunumu teknolojileri
| ⬅️ Bölüm 04: Temel Teknoloji Platformları ve Aracılar | 🏠 Ana Sayfa | ➡️ Bölüm 06: Ad Serving (Reklam Sunucuları) |